A UDC como entidade de Dereito público, está obrigada a promover as condicións e remover os obstáculos para que a igualdade do individuo e dos grupos nos que se integra sexa real e efectiva, de acordo co establecido no artigo 9 da Constitución española.
A rápida evolución da contorna social e a normativa nacional, a través da aprobación da Lei 3/2022, do 24 de febreiro, a emblemática Lei 15/2022, do 12 de xullo e da Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, así como as Directivas que no marco da Unión Europea regulan aspectos trasacendentais sobre a materia, esíxennos respostas rápidas e eficaces para abordar os desafíos que en materia de igualdade, inclusión e compromiso social, temos por diante.
As políticas que deben poñerse en marcha van significar un radical avance no camiño percorrido cara á igualdade e a xustiza social, tratando de achegar respostas de carácter integral, en ámbitos tan diversos como a educación, a vivenda, a participación social, erradicando situacións de acoso e discriminación, para asegurar unha convivencia universitaria en plena liberdade. E todo iso, a través do diálogo como un instrumento para unha boa gobernanza, onde a toma de decisións é consensuada e corresponsable.
A UDC será unha Universidade exemplar no cumprimento estrito das normas en materia de igualdade.
Os nosos compromisos:
Os órganos de goberno competentes serán os responsables de impulsar unha política de defensa e promoción da igualdade e fomentar novas formas de abordar os desafíos actuais.
A través de medidas e accións concretas, búscase garantir a participación equitativa de mulleres e homes en todos os ámbitos universitarios, así como promover proxectos e iniciativas que xeren un impacto positivo na sociedade.
O órgano de goberno con competencias nesta materia posicionarase como un motor de cambio, traballando de maneira activa para crear unha contorna inclusiva e promover a igualdade de oportunidades. Así mesmo, encargarase de harmonizar o labor do resto do equipo e de dirixir as tarefas transversais que competen a máis dun deles, apoiando o labor de gobernanza do equipo reitoral e, de forma bidireccional, cos departamentos, os centros e os institutos universitarios en materia de política institucional de igualdade e non discriminación.
A nova Lei de Educación (LOSU), xa desde o preámbulo, incide na necesidade dunha Universidade máis inclusiva e con clara vocación de innovación social. En consecuencia, establécense requisitos relacionados coa igualdade entre mulleres e homes, como os plans de igualdade, a eliminación da brecha salarial e calquera forma de acoso.
A Universidade, como principal xeradora e difusora de coñecemento, ten a misión de servir á sociedade, contribuír ao desenvolvemento social e económico sostible, promover unha sociedade inclusiva e diversa comprometida cos dereitos dos grupos máis vulnerables, e alzarse como espazo de liberdade e debate entre diferentes perspectivas culturais, sen xerarquías, fomentando o desenvolvemento persoal.
A innovación social considérase actualmente un elemento importante para abordar os desafíos e dificultades aos que se enfronta a sociedade europea. Algúns destes retos inclúen a escaseza de recursos, a degradación do medio ambiente, os cambios demográficos como a diminución da taxa de natalidade, o crecemento da poboación de persoas maiores dependentes, os altos niveis de inmigración, os custos de atención médica, a exclusión social e a violación dos dereitos humanos.
Durante as últimas décadas, as Universidades comprenderon a súa responsabilidade de compartir coñecementos e recursos coa comunidade para contribuír aos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible da Axenda 2030, segundo as declaracións internacionais da UNESCO (1998-2009) sobre Educación Superior. Neste sentido, as Universidades teñen a capacidade e a obrigación de utilizar os seus recursos non só para transmitir coñecemento, senón tamén para xerar valor socioeconómico a través da transferencia dos seus resultados de ensino e investigación. Con todo, na UDC a innovación social non recibiu a atención que merece.
A innovación social aplicada ao ámbito investigador ten efectos importantes. En primeira instancia, mellora o impacto da investigación universitaria nas comunidades, o que resulta en investigacións relevantes para os problemas sociais e ecolóxicos desas comunidades. Nun segundo lugar, promove a investigación interdisciplinaria. Noutras palabras, unha estratexia de innovación social na Universidade enfócase en xerar coñecemento para o cambio social e ecolóxico, que a miúdo é pasado por alto nas estratexias de transferencia de coñecemento con fins comerciais. Non perdamos de vista que esta estratexia abre a posibilidade de crear «negocios sociais» a través de spin-offs desde a Universidade.
En relación á propia institución, a innovación social expón unha cultura que aprecie a aprendizaxe a través dos erros e un sistema que fomente a participación na toma de decisións dentro da Universidade. Cando se introduce a innovación social nas institucións de educación superior, os incentivos modifícanse para centrarse na formación de estudantes que posúan as habilidades necesarias para xerar cambios na súa contorna.
A incorporación das mulleres tanto aos estudos universitarios como á carreira docente e investigadora levouse en condicións desiguais e con moitos máis obstáculos e dificultades que os que se impoñen aos seus compañeiros homes. As mulleres representan unha minoría dentro do colectivo de persoal docente e investigador (sobre todo nos niveis máis altos da carreira académica) e aínda están menos presentes nos cargos de xestión da Universidade, que continúan sendo exercidos en gran maioría por profesores.
A igualdade de xénero debe ser integrada nos tres piares fundamentais das Universidades: docencia, investigación e xestión. No que respecta a a docencia, déronse avances significativos para promover o ensino e investigación sobre a igualdade, como se establece no artigo 25 da Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes. No Rexistro de Universidades, Centros e Títulos (RUCT), contabilizáronse ata 38 titulacións oficiais relacionadas coa igualdade, o xénero e a muller. En canto á investigación, o programa marco de investigación e innovación (I+I) da Unión Europea para o período 2021-2027, Horizonte Europa, fortaleceu a dimensión de xénero nos programas de investigación. Os plans de igualdade son agora un criterio de elixibilidade para os proxectos financiados, e as Universidades deben cumprir con eles para poder optar a fondos europeos que subvencionen investigacións.
Nos últimos anos, uníronse esforzos para difundir información básica sobre investigación e xénero desde todas as instancias e institucións. Ademais, fíxose fincapé na necesidade de incorporar a perspectiva de xénero no seguimento e avaliación das investigacións.
A falta de representación das mulleres nos cargos de toma de decisións nas Universidades é unha manifestación da segregación vertical que aínda persiste en canto aos postos ocupados por homes e mulleres. É importante promover a igualdade de oportunidades nas carreiras universitarias, mesmo a través de accións afirmativas, e, sen dúbida, a implementación de estruturas de igualdade de xénero nas Universidades está a facilitar a adopción de políticas nesta dirección.
No marco desta firme política de igualdade e de loita contra toda forma de discriminación e acoso, crearanse accións e axudas que fomentarán, divulgarán e fortalecerán a cultura da igualdade entre toda a comunidade universitaria.
Os nosos compromisos:
2023 © Fermín Navarrina
Diseño y desarrollo: TNR
